A Mass for Peace - 25 maart - RK kerk Den Hoorn

Op zondag 25 maart voeren de muzikanten van Sint Caecilia uit Schipluiden de moderne mis A Mass for Peace van Karl Jenkins uit. Speciaal voor dit programma werkt het harmonieorkest samen met het koor Cantabile uit Breda. A Mass for Peace is geen gewone mis. Karl Jenkins (voormalig lid van de band Soft Machine) heeft een anti-oorlogcompositie geschreven, gebaseerd op de katholieke liturgie met invloeden uit ondermeer jazz en klezmermuziek en met gebruik van gedichten en liederen uit allerlei culturen en landen. Jenkins wil ons laten inzien dat oorlog, in welke vorm dan ook, waanzin is. Er is geen glorie, er is geen roem - alleen dood, vernieling en angst. De gewapende man moet men vrezen…

'Jenkins componeerde dit zeer indrukwekkende werk ter gelegenheid van het tweede millennium van onze jaartelling; in het bijzonder als een terugblik op de 20e eeuw, "de meest oorlogszuchtige en destructieve eeuw in onze geschiedenis". Hij droeg het werk op aan de slachtoffers van de Kosovo oorlog. Bij muziekliefhebbers over de hele wereld is "The Armed Man" inmiddels een begrip. De teksten uit de Bijbel, Koran, Mahabharata, van beroemde schrijvers als Dryden en Kiplin, een overlevende van de Hiroshima atoomaanval en een Vietnam oorlogsveteraan, vormen in combinatie met de eigentijdse, direct aansprekende muziek een aangrijpend geheel.' (meer op premiere 15 september 2007)

Het koor Cantabile en het harmonieorkest van Sint Caecilia voeren dit werk tweemaal uit. Op 25 maart is de eerste uitvoering in de Antonius en Corneliuskerk in Den Hoorn (ZH) op zondagmiddag om 15.30-17.00 uur. De tweede uitvoering vindt plaats in Breda (H. Antoniuskathedraal) op zaterdag 31 maart om 19.00 uur.

Hoeksteen

‘De gewapende man’ verwijst naar het Franse lied L’Homme Armé dat Jenkins als de hoeksteen van zijn compositie gebruikt, die bestaat uit twaalf delen. In deel 1, The Armed Man, klinkt de oproep: maak je klaar voor de strijd! Het tweede deel is de traditionele, Arabische oproep tot gebed, gevolgd door het traditionele Kyrië - de laatste oproep om bezinning. Waarna in deel 4, Save Me From Bloody Men, het koor, in Gregoriaanse stijl delen uit de psalmen 56 en 59 zingt: Moge God ons beschermen tegen onze vijanden…

Onheilspellend

Het Sanctus dat volgt, krijgt een heel andere lading mee dan in de mis gebruikelijk is. In plaats van een devoot gezang waarin we God prijzen, heeft de muziek een dreigende lading. Dat gevoel wordt versterkt

Karl Jenkins

door het gebruik van traditionele slagwerkinstrumenten en de onverzettelijke kadans in de bassen. Het is duidelijk dat we ons voorbereiden op strijd. De muziek is duister, krachtig en onheilspellend. Deze dreiging groeit in de Hymn Before Action, een gedicht van Kipling. Het wordt steeds duidelijker dat er oorlog zal komen.

Hiroshima

Deel 7 heeft de titel Charge: Val aan! Oorlog is nu onvermijdelijk; teveel processen hebben op de achtergrond gespeeld om het tij nog te keren. De muziek opent met een verleidelijk loflied op de glorie en roem die alle strijdenden te wachten staat. Maar al gauw blijft er maar één onvermijdelijke conclusie: oorlog is een waanzinnige, oncontroleerbare chaos, vol dood, angst en wanhoop. Eerst de cacofonie van de vernietiging, dan de stilte van het slagveld na de strijd en uiteindelijk de Last Post, voor alle gevallenen... Erger dan dit kan het niet worden.

In deel 8, Angry Flames, wordt de schaal van vernietiging pas echt wordt. Dit gedicht, Woedende Vlammen, komt van Togi Sankichi, een van de weinige overlevenden van de atoombom die gedropt werd op Hiroshima. Het negende deel, Torches (fakkels), draait om hetzelfde thema. Als we denken dat massale vernietiging iets van de laatste tijd is, komen we bedrogen uit. Geschriften uit de oude Indiase Mahàbharàta schetsen een onbehaaglijk identiek beeld van vuur en vernietiging.

Troostende melodie

Van de gruwelen van de oorlog laat de compositie ons zien dat iedere dood er een teveel is, dat ieder leven heilig en uniek is. Allereerst het Agnus Dei, dat ons herinnert aan het ultieme offer van Jezus. Meteen daarop volgt deel 11: Now the Guns Have Stopped (nu de kanonnen zwijgen). Dit deel vertelt over de gevoelens van schuld en diepe eenzaamheid die vele soldaten voelen als ze terugkeren van de strijd, terwijl vrienden en medestrijders zijn achtergebleven. De woorden komen uit een gedicht van Guy Wilson, geschreven toen hij terugkeerde van de Eerste Wereldoorlog.

Deel 12, het Benedictus, tracht de wonden te helen, door zijn troostende melodie en ingetogen waardigheid. Het is een bevestiging van vertrouwen en geloof, in eigen kunnen en in de goede wil van de mensen om ons heen. Het is de eerste stap tot herstel en wederopbouw, en een eerste stap naar een positieve afsluiting van de mis.

Tweesprong

De compositie eindigt waar hij begon: met de melodie van L’Homme Armé. Het deel opent met de woorden van Lancelot en Guinevere: Better is Peace. Maar de dreiging van L’Homme Armé keert terug en wedijvert met de woorden van Sir Thomas Malory, uit De Dood van Arthur en diens verlangen naar vrede. We komen bij een tweesprong: willen we dat het nieuwe tijdperk voortgaat zoals het oude? Of sluiten we ons aan bij de woorden van Tennyson: Ring out the Thousand wars of old, Ring in the Thousand years of Peace! Het lijkt misschien een onmogelijke droom, we zijn wellicht niet al te best begonnen in dit nieuwe millennium, maar Mass for Peace eindigt met de woorden uit Openbaringen en leert ons dat verandering mogelijk is, dat verdriet, pijn en dood overwonnen kunnen worden.

A Mass for Peace is een geweldig indrukwekkende compositie die past bij Pasen. De uitvoering van Caecilia is uniek te noemen want doorgaans wordt het muziekstuk door een symfonieorkest gespeeld.

A Mass for Peace wordt uitgevoerd op zondag 25 maart om 15.30 uur in de R.K. Kerk in Den Hoorn. Kaarten zijn binnenkort bij de leden te koop á € 7,50 (€ 5 voor donateurs en kinderen tot 12 jaar). Op 31 maart wordt de mis uitgevoerd in de H. Antoniuskathedraal in Breda.

Bron: Persbericht muziekvereniging Sint Caecilia Schipluiden

03 april 2024