Excursie naar De Tempel en Museum Oud-Overschie

12 mei 2012. De Historische Vereniging Oud-Schipluiden houdt jaarlijks een excursie naar een interessante en historische locatie. Dit jaar ging de reis naar Overschie, net buiten het Midden-Delfland gebied. Bezocht en bekeken werden de buitenplaats De Tempel en het Museum Oud Overschie.

Het dorp Overschie ligt op een bijzonder strategische plaats, tussen de Lage Brug en de Hooge Brug en bij de drie Schieën, watergangen naar Schiedam, Rotterdam en Delfshaven. Frits van Ooststroom vertelde tijdens zijn eerder die week gehouden lezing over de beroemde kaart van deze drie Schieën, een kaart gemaakt in 1512 om een geschil tussen Delft en Rotterdam te illustreren. Het proces diende voor de Hoge Raad van Mechelen en ging over de vrije doorvaart van Delft naar Delfshaven.

Kaart van de drie Schieën, linksonder Overschie; rechtsboven Delfshaven; linksboven Rotterdam.

Landgoed De Tempel

De eerste locatie van de excursie was de buitenplaats en rijksmonument De Tempel aan de Schie en liggend in de Schieveense polder. De Tempel is gebouwd in het begin van de 18^e eeuw door Johan van der Hoeven. De heerlijke rechten verkreeg hij van het vroegere slot De Tempel bij Berkel-Roodenrijs. De Tempel werd verder uitgebreid door hem en de volgende eigenaren. In 1946 ging De Tempel over naar de gemeente Rotterdam op voorwaarde dat het landgoed een publiek belang zou blijven dienen.

Oorsponkelijk was het complex één kavel breed met achter het gebouw een tuin in barokstijl (vroeg 18^e eeuw). Het terrein werd uitgebreid met aan elke kant drie kavels. Links werd een tuin in Engelse landschapsstijl aangelegd met een aantal aardige ijzeren bruggetjes. Rechts bevindt zich een omsloten weiland met vee. In het park staan veel grote oude bomen, waaronder de dikste en oudste eik van Rotterdam. Het gebied is een vleermuizenreservaat. Zes van de 17 in Nederland voorkomende soorten leven hier. Verder komen er ca. vijftig soorten broedvogels voor.
Op zaterdag, zondag en feestdagen kan men vrij wandelen door de tuinen.

Allereerst werd een wandeling gemaakt door het park dat is aangelegd in de Engelse landschapsstijl. Het veelvuldig bloeiende fluitekruid en het mooie licht maakten dit tot een bijzondere belevenis. Diverse vijvers en waterlopen kwamen voorbij. Achterin staat een mooi theehuis met uitzicht op de polder van Schieveen, nu doorsneden door de snelweg A13.

Hier vandaan ging de tocht langs het koetshuis richting de baroktuin. Hier is een mooi uitzicht op de rechte baroktuin en, in de verte, het landhuis. Langs een smal natuurpad, dat naast een weiland loopt, kwamen we uit achter het landhuis en werden de beelden bekeken. Tenslotte werd het voorterrein goed bekeken met zijn merkwaardig geknotte kastanjes en de vijver met de beeldengroep "Lot en zijn dochters". Voor velen was het landgoed De Tempel echt een verrassing die een volgend bezoek meer dan waard is.

Hoogtijd nu om de fiets te pakken en langs de Schie richting centrum van Overschie te rijden. Met links het geluid en regelmatig ook het beeld van de snelweg A13 en rechts het kanaal de Schie komen eerst een aantal buitenplaatsen en andere fraaie panden voorbij. Het oude centrum begint pas echt na het passeren van de Lage Brug; hier begint de Overschiese Dorpsstraat. Aan het eind van de bocht naar rechts ligt de Grote kerk. Een imposant gebouw dat na de brand in 1899 herbouwd is. De toren is naar het oude voorbeeld herbouwd om het oude aanzicht van het dorp te behouden. Even verderop, na een korte bocht naar links, ligt het Museum Oud Overschie, met het uithangbord 'De hoop doet leven'.

Museum Oud Overschie

John van den Berg ontving de groep in de oude melkfabriek, dat achter de drie museumpanden ligt, en waar juist een tentoonstelling over Overschiese buitenplaatsen hing. Van den Berg vertelde de ontstaansgeschiedenis van het museum (hij woont ook er zelf in) en hoe het nu functioneert met ca. 50 vrijwilligers. Eerst werd een bezoek gebracht aan de drie mooi gerestaureerde panden aan de Overschiese Dorpsstraat. Naast enkele fraaie stijlkamers op de begane grond en bovenetage, bevindt zich daar ook een snoepwinkeltje. In de vroegere wagenschuur is de werkruimte van het museum met een grote collectie foto's en geschriften.

Maar er is nog veel meer. Hiervoor gingen we naar buiten. Achter de Oude melkfabriek en wagenmakerij ligt het museumplein. Naast enkele opstallen blijkt er veel groen aanwezig te zijn: tuinen, een weide met enkele koeien en een kweekkas. Onderweg naar de oude begraafplaats kwamen we langs een schuur met oude landbouwwerktuigen. Het een wandelpad loopt achterlangs de tuinen van enkele woningen. Het baarhuisje (1829) bij de oude begraafplaats bevat naast een oud mechanisch uurwerk diverse voorwerpen die tijdens archeologische opgravingen zijn aangetroffen. Terug in de tuin zagen we het brugwachtershuisje, dat vroeger bij de Lage Brug stond. In het Ambachtstraatje zijn werkplaatsen van een smid, een schapenscheerder en een koperslager.

Terug in de Oude Melkfabriek zal menigeen gedacht hebben... dit hier is wel gigantisch groot... De expositieruimte in Museum Het Transtation is toch wel heel bescheiden.

• Over een kaart van de Schie uit 1512.
• De geschiedenis van Overschie en De Tempel.
• Landgoed De Tempel - Delftweg 186.
• Museum Oud Overschie - De hoop doet leven.

03 april 2024